REGULACJE PRAWNE RYNKU PRACY
Rynek pracy w Polsce od 1990 roku tak jak i cała gospodarka jest w okresie transformacji. Lata 90-te, a przede wszystkim ich początek, były etapem konstruowania rozwiązań instytucjonalnych warunkujących funkcjonowanie rynku pracy w nowych warunkach gospodarczych i społeczno-ustrojowych. Konstruowane są ramy prawne, definiowane instytucje, określane ich kompetencje, oraz zakres i formy współpracy. Zostają określone tryby i formy pomocy bezrobotnym, oraz instrumenty i procedury przeciwdziałaniu bezrobociu .
· USTAWA z dnia 29 grudnia 1989 roku o zatrudnieniu.
Ustawa ta była pierwszą ustawą, która regulowała działalność państwa w zakresie zatrudnienia. Wprowadziła ona pojęcie bezrobotnego czyli osobę zdolną do pracy i gotową do jej podjęcia, pozostającą bez pracy i zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zamieszkania organie zatrudnienia stopnia podstawowego.
Bezrobotnemu, który nie pobiera emerytury, nie jest właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego, oraz nie prowadzi działalności gospodarczej lub nie podlega ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu, przysługiwał zasiłek.
Wysokość zasiłku uzależniona była od wysokości uprzednio otrzymywanego wynagrodzenia lub w przypadku bezrobotnych nie pracujących nie będących absolwentami w wysokości najniższego wynagrodzenia. Okres otrzymywania zasiłku nie został określony. Z mocy ustawy do zasiłków i innych świadczeń dla bezrobotnych uprawniony został bardzo duży krąg osób. Przysługiwały one osobą nigdy nie pracującym, znajdującym się w wieku emerytalnym, nawet takim, które porzuciły pracę. Głównym celem wprowadzania zasiłków dla bezrobotnych w tym okresie było dążenie do ochrony osób pozostających bez pracy przed ubóstwem. Zasiłki wypłacane były praktycznie wszystkim bezrobotnym, niezależnie od powodów dla których zarejestrowali się jako poszukujący pracy. Zasiłek przysługiwał również absolwentom pozostającym bez pracy, którego wysokość była wielokrotnością najniższego wynagrodzenia w gospodarce czyli wyższa niż świadczenia przyznawane innym bezrobotnym. Z mocy ustawy organami zatrudnienia realizującymi jej zadania stał się Minister Pracy i Polityki Socjalnej, oraz terenowe organy administracji państwowej.
Od 1990 roku przejmowane zostały środki i zobowiązania Państwowego Funduszu Aktywizacji Zawodowej przez utworzony z mocy ustawy Fundusz Pracy. Podstawowymi dochodami Funduszu Pracy stały się składki zakładów pracy, których wysokość była ustalana od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, oraz dotacje z budżetu centralnego. Środki te zostały przeznaczone między innymi na finansowanie kosztów przyuczenia do pracy lub przekwalifikowanie bezrobotnych, zasiłków szkoleniowych, pożyczek, kosztów organizowania prac interwencyjnych, oraz zasiłków dla bezrobotnych.
Tak korzystne świadczenia powodowały, że bezrobotni nie byli zainteresowani podjęciem zatrudnienia, dlatego ustawa ta została znowelizowana przez USTAWĘ z dnia 27 lipca 1990 roku zmieniając ustawę o zatrudnieniu. Według tej ustawy, bezrobotny ubiegający się o zasiłek musiał przepracować lub podlegać ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej działalności co najmniej 180 dni w ciągu 12 miesięcy. Ograniczona została też wysokość zasiłków dla absolwentów, wyższe świadczenia zostały zatrzymane dla absolwentów wyższych uczelni.
· USTAWA z dnia 16 października 1991 roku, o zatrudnieniu i bezrobociu.
Na mocy tej ustawy utworzono Urząd Pracy, jako centralny urząd administracji państwowej, podlegający Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej. Z administracji ogólnej wydzielono służby zatrudnienia tworząc wojewódzkie i rejonowe Urzędy Pracy. Ustawa umożliwiła udzielenie upoważnień nie tylko organom i organizacją do prowadzenia pośrednictwa pracy, ale także osobom fizycznym. Przywróciła obowiązek bieżącego informowania przez zakłady pracy rejonowych urzędów o wolnych etatach. Przyjęto rozwiązania poprawiające relacje między wynagrodzeniem za pracę, a wysokością zasiłków, oraz okres pobierania zasiłków (do 12 miesięcy). W stosunku do absolwentów nastąpiło wyrównanie wysokości zasiłków.
USTAWA z dnia 15 lutego 1992 roku o zmianie niektórych ustaw dotyczących zatrudnienia oraz zaopatrzenia emerytalnego – wprowadziła jednolity zasiłek zamiast poprzedniego zróżnicowanego.
USTAWA z dnia 3 października 1992 roku o zmianie ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu – wprowadziła pojęcie regionów najbardziej zagrożonych bezrobociem strukturalnym. Rada Ministrów została upoważniona do wprowadzania w takich regionach wydłużonego okresu pobierania zasiłków.
USTAWA z dnia 10 marca 1994 roku o zmianie o zatrudnieniu i bezrobociu – wprowadziła większe uprawnienia do zasiłku otrzymywanego przez bezrobotnych mających na utrzymaniu dzieci.
· USTAWA z dnia 14 grudnia 1994 roku o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu.
Chociaż użyto w tytule tej ustawie słowa „przeciwdziałanie” to i tak nie znalazła odzwierciedlenia teza, że bezrobocie to najważniejszy problem ekonomiczny. Ustawa zmieniła dysponenta Funduszu Pracy, którym stał się Krajowy Urząd Pracy realizujący politykę państwa w dziedzinie przeciwdziałania bezrobociu. Została wprowadzona szczegółowa definicja absolwenta, ograniczony okres i wysokość uprawnień do zasiłku. Wprowadzono zachęty dla przedsiębiorców aby zatrudniali absolwentów.
USTAWA z dnia 22 grudnia 1995 roku o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu – wprowadziła drugi obok regionów zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym typ regionów restrukturyzowanych zagrożonych strukturalną recesją i degradacją społeczną. Zmieniono definicję „absolwent”- jest nim osoba do 12 miesięcy po ukończeniu szkoły. Zastąpiono zasiłki stypendiami wypłacanymi w razie odbywania przez absolwenta stażu u pracodawcy.
Osoba, która dwukrotnie - bez uzasadnionej przyczyny, odmówiła podjęcia proponowanej pracy, nawet nie zgodnej z jej zawodem i wykształceniem traciła status ,,bezrobotnego”.
USTAWA z dnia 6 grudnia 1996 roku o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, zmieniła definicję ,,bezrobotnego”. Statusu tego nie mogą mieć osoby pobierające zasiłek lub świadczenie przedemerytalne oraz osoby, które podjęły zatrudnienie lub pracę zarobkową, niezależnie od uzyskiwanego dochodu. Został wydłużony jednocześnie okres, od którego zależy nabycie prawa do zasiłku, a czas jego pobierania został uzależniony od sytuacji na lokalnym rynku pracy.
Opracowanie i uchwalenie trzech ustaw o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, a następnie konieczność licznych nowelizacji świadczy o nieadekwatności rządu do sytuacji na rynku jak i realizowanej polityki rynku pracy. Kolejne regulacje ustawowe w zakresie zatrudnienia i bezrobocia wprowadzają zmiany między innymi definicji podstawowych kategorii występujących na rynku pracy dotyczą głównie absolwentów i bezrobotnych. Niestabilne regulacje ustawowe utrudniają działalność podmiotów polityki rynku pracy – między innymi Urzędów Pracy. Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, nakłada całkowitą odpowiedzialność za masowe bezrobocie na Urzędy Pracy.
USTAWA z dnia 26 kwietnia 2002 roku o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu jest ostatnią nowelizacją jak do tej pory. Nowelizacja ta dotyczy cudzoziemców będących członkami Unii Europejskiej i poszukujących zatrudnienia na polskim rynku pracy, wchodzi w życie z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w UE.
Członkostwo Polski w Unii Europejskiej zobowiązuje do zbliżenia przepisów aktów prawnych, akceptowaniu i respektowaniu wszystkich traktatów i układów europejskich dotyczących polityki rynku pracy. Za najistotniejsze należy przyjąć Europejską Kartę Społeczną, która jest głównym dokumentem regulującym społeczne i ekonomiczne aspekty funkcjonowania rynku pracy. W tym celu w Polsce powinien zostać dokonany przegląd ustawodawstwa, praktyki polityki społecznej i polityki rynku pracy pod kątem zgodności z jej wymaganiami, aby stało się możliwe zagwarantowanie praw w niej zawartych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz